Τι είναι ιατρική ακριβείας στην ογκολογία

Οι καρκίνοι είναι η δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου στη χώρα μας μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Η ιατρική ακριβείας είναι ένας νέος όρος, ο οποίος περιγράφει την εξατομικευμένη πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία των νοσημάτων. Όπως στις περισσότερες αρρώστιες, έτσι και στον καρκίνο, υπάρχει, πολλές φορές, γενετική προδιάθεση. Με άλλα λόγια, ορισμένα άτομα -ενίοτε και οι οικογένειές τους- εμφανίζουν πιο συχνά καρκίνο. Η γενετική προδιάθεση που σχετίζεται με τον καρκίνο εκδηλώνεται υπό συντρέχουσες προϋποθέσεις (έκθεση σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, λοιμώξεις, διατροφή κλπ.), ενώ σε άλλες περιπτώσεις αποτελεί η ίδια επαρκή συνθήκη για την ανάπτυξη της νόσου. Επιπλέον, ακόμα και αν δεν υπάρχει καμία γενετική προδιάθεση, οι διάφοροι καρκίνοι οφείλονται σε αλλαγές του γενετικού υλικού. Ο καρκίνος, δηλαδή, είναι πάντα γενετική νόσος, γιατί σχηματίζεται στο σώμα μας μετά από αλλαγές του γενετικού μας υλικού.
Όπως και σε άλλες ειδικότητες της ιατρικής, έτσι και στην ογκολογία, η εξατομίκευση της πρόληψης, διάγνωσης και θεραπείας των νεοπλασμάτων χρησιμοποιεί μοριακούς και άλλους βιολογικούς δείκτες, μαζί με πληροφορίες από το ιστορικό του ασθενούς και της οικογένειάς του, απεικονιστικά και άλλα δεδομένα, προκειμένου να ληφθούν κλινικές αποφάσεις, προσωποποιημένες για τον κάθε ασθενή. Έτσι, όχι μόνο ανιχνεύουμε τη γενετική προδιάθεση στον καρκίνο σε ασθενείς -και όταν χρειάζεται και στις οικογένειές τους-, αλλά βοηθάμε και τους ογκολόγους στον γενετικό καθορισμό του όγκου. Ο βιολογικός/ γενετικός χαρακτηρισμός ενός καρκίνου επιτρέπει την επιλογή μιας χημειοθεραπείας (και άλλων θεραπειών), η οποία είναι στοχευμένη. Το να λαμβάνουν την ίδια θεραπεία οι ασθενείς που έχουν έναν συγκεκριμένο τύπο καρκίνου, χωρίς να υπάρχει δυνατότητα επιλογής θεραπείας, είναι αναποτελεσματικό. Ξέρουμε ότι τα καρκινικά κύτταρα είναι εξαιρετικά μεταλλασσόμενα: έχουν τη δυνατότητα να αλλάζουν και να αποκτούν καινούργιες γενετικές παραλλαγές, οι οποίες είναι διαφορετικές από άνθρωπο σε άνθρωπο. Μια χημειοθεραπεία σε έναν ασθενή με καρκίνο μπορεί να μη δουλέψει, έαν δεν έχει γίνει στόχευση. Έτσι, ο ασθενής θα έχει υποστεί όλες τις παρενέργειες, χωρίς κάποιο όφελος. Αν δεν γίνεται μοριακός χαρακτηρισμός του καρκίνου, τότε τα φάρμακα, τα οποία δίνουμε χωρίς να έχουν εξειδικευτεί, χωρίς να είναι στοχευμένα, μοιραία, αργά ή γρήγορα, αποτυγχάνουν να ελέγξουν τον όγκο. Με τη μοριακή στόχευση επιτρέπεται η εξειδίκευση της θεραπείας· δίνονται μόνο φάρμακα τα οποία με κάποια βεβαιότητα θα είναι αποτελεσματικά. Αυτός είναι ένας τρόπος με τον οποίο βελτιώνονται τα αποτελέσματά τους και μειώνονται οι χημειοθεραπείες και οι παρενέργειές τους.